Türkiye’de tarımsal üretimde kullanılan pestisit miktarındaki hızlı artış, son yıllarda hem uzmanların hem de kamuoyunun dikkatle izlediği konulardan biri hâline geldi. Tarım Politikaları Uzmanı Ergin Kahveci’nin paylaştığı kapsamlı veriler, ülkedeki pestisit kullanımının son on yılda ciddi bir yükseliş gösterdiğini ortaya koyuyor. Bu artış yalnızca miktar bazında değil, kullanım yoğunluğu ve kişi başına düşen tüketim açısından da belirgin bir tabloya dönüşmüş durumda. Avrupa ülkelerinin aynı dönemde kimyasal pestisit kullanımını azaltma politikaları uyguladığı düşünüldüğünde, Türkiye’nin ters yöndeki seyri daha da dikkat çekici hâle geliyor.
Türkiye’de Pestisit Kullanımında Hızlı Artış
Ergin Kahveci’nin açıkladığı verilere göre, 2014 yılında 39 bin 723 ton olan toplam pestisit tüketimi, 2023’te yüzde 45 artarak 57 bin 576 tona yükseldi. Bu sadece toplam miktarda bir artışı değil, tarımsal üretimin nasıl şekillendiğine dair önemli bir göstergiyi temsil ediyor. Hektar başına düşen pestisit kullanımı da aynı süreçte 1,7 kilogramdan 2,4 kilograma çıkarak belirgin bir artış yaşadı. Bu yükseliş, üretim süreçlerinde kimyasal girdilere olan bağımlılığın giderek arttığını ve birçok üreticinin verimi koruyabilmek için kimyasal pestisitleri daha yoğun kullanım eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Kişi başına tüketim düzeyi de bu eğilimi destekliyor. 2014’te kişi başına 0,5 kilogram pestisit kullanımı varken, 2023’te bu rakam 0,7 kilograma çıkmış durumda. Bu artış, yalnızca tarımsal faaliyetlerdeki yoğunlaşmayı değil, aynı zamanda ülke genelinde kimyasal kullanımının daha yaygın hâle geldiğini ortaya koyuyor.
Avrupa Ülkeleri Pestisit Kullanımını Azaltırken Türkiye Artırıyor
Kahveci’nin paylaştığı en çarpıcı bilgiler arasında, Avrupa ülkelerindeki genel düşüş eğilimiyle Türkiye’deki yükselişin zıt yönde seyretmesi yer alıyor. 2014–2023 döneminde hektar başına pestisit kullanımında İspanya yüzde 30,50, Hollanda yüzde 29,23 ve Belçika yüzde 36,61 oranında düşüş kaydetti. Avrupa Birliği’nin çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda tarımda kimyasal kullanımın sınırlandırılmasına yönelik politikalarının bu düşüşte etkili olduğu biliniyor.
Türkiye’nin aynı dönemde yüzde 44,58 oranında artış göstermesi ise tarımda farklı bir yaklaşım izlendiğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor. Artışın nedenleri arasında iklim değişikliğinin etkisiyle artan zararlı popülasyonları, üretimde yüksek verim baskısı ve biyolojik mücadele yöntemlerinin yeterince yaygınlaşmaması öne çıkıyor.
Bölge Ülkelerinde de Artış Var Ancak Türkiye’nin Hızı Dikkat Çekiyor
Türkiye’deki artış eğilimi bölgedeki bazı ülkelerde de görülüyor. Yunanistan’da pestisit kullanımı yüzde 24,79, İsrail’de yüzde 7,28, Fas’ta ise yüzde 3,31 oranında yükseldi. Ancak bu ülkelerle yapılan karşılaştırma, Türkiye’nin artış oranı bakımından çok daha hızlı yükseldiğini ortaya koyuyor.
2023 yılı hektar başına pestisit kullanım verileri incelendiğinde İsrail 17,09 kilogramla dikkat çeken bir seviyede. Hollanda 6,95 kilogram, Fransa 3,65 kilogram ve İspanya 3,19 kilogram ile üst sıralarda yer alıyor. Türkiye ise 2,40 kilogram ile bu ülkelerin altında kalmakla birlikte, artış hızındaki yükselişle öne çıkıyor. Bu durum, Türkiye’nin önemli bir tarımsal üretim ülkesi olmasına rağmen kimyasal kullanım eğiliminde hızlı bir büyüme gösterdiğini ortaya koyuyor.
Dünya Genelinde Pestisit Kullanımı Artış Gösteriyor
Küresel ölçekte pestisit tüketimi 2014 yılında 3 milyon 630 bin ton iken, 2023’te yüzde 9 artarak 3 milyon 957 bin tona yükseldi. En fazla pestisit kullanan ülkeler sıralamasında Brezilya 800 bin 652 tonla ilk sırada yer alıyor. Onu 429 bin 501 tonla ABD, 294 bin 435 tonla Endonezya takip ediyor. Türkiye ise toplam tüketimde dünya genelinde 12. sırada bulunuyor. Bu durum Türkiye’nin tarımsal üretim kapasitesi düşünüldüğünde yüksek bir kullanım düzeyine işaret ediyor.
Hektar Başına Kullanımda Türkiye Alt Sıralarda Ancak Artış Hızı Kritik
Dünya genelinde hektar başına pestisit kullanımında Surinam 38,8 kilogram ile ilk sırada yer alıyor. Türkiye 88. sırada bulunuyor. Tercih edilen ürün çeşitliliği, üretim teknikleri ve iklimsel faktörler bu sıralamada etkin rol oynuyor. Türkiye’nin alt sıralarda yer almasına rağmen, artış hızının yüksek oluşu gelecekte tarım politikalarını daha yoğun tartışmaların odağına taşıyabilir.
Türkiye’de pestisit kullanımındaki bu keskin yükseliş hem çevresel etkiler hem de gıda güvenliği açısından önemli bir konu olarak öne çıkıyor. Açıklanan veriler, önümüzdeki yıllarda tarımsal üretimde kimyasal kullanımına yönelik daha kapsamlı düzenlemelerin gündeme gelebileceğini gösteriyor.
