Bakanlığın Döviz İşlemleri Konusundaki Savunması
Son günlerde gündemi meşgul eden döviz işlemlerinin vergilendirilmesi tartışmalarına Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yanıt geldi. Bakanlık, bireysel döviz işlemlerinin vergi dışı bırakıldığı iddialarını reddederek, kambiyo vergisinin bu işlemlerden zaten tahsil edildiğini vurguladı. Ancak döviz ticaretinden yüksek kazanç elde eden bireylerden neden gelir vergisi alınmadığı sorusu yanıtsız bırakıldı. Açıklamada, kambiyo işlemleri üzerinden alınan binde 2 oranındaki vergiye dikkat çekildi, fakat ticari kazanç kapsamına giren bireysel döviz alım-satımlarına yönelik net bir uygulama örneği paylaşılmadı.
Gelir Vergisi Kanunu ve Uygulamadaki Boşluklar
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, bir kişinin döviz alım-satımı yoluyla düzenli ve yüksek tutarda kazanç elde etmesi durumunda bu gelir “ticari kazanç” olarak değerlendirilip vergiye tabi olmalı. Bakanlık da teorik olarak bu görüşü benimsediğini açıklasa da uygulamada kapsayıcı ve zorunlu bir denetim mekanizması kurmadığını itiraf etti. Yapılan açıklamada, “ticari organizasyon içinde ve devamlılık arz edecek şekilde yapılan döviz işlemleri vergilendirilir” denilse de, bu tür işlemlerin kapsamı, denetim yöntemi ve vergiye yansıtılma süreci netleştirilmedi. Bu durum, kamuoyunda “yüksek kazançlı bireysel yatırımcıların neden gelir vergisi ödemediği” sorusunu gündemde tutmaya devam ediyor.
Bakanlığın Denetim Süreci ve Eleştiriler
Maliye’nin “denetim ve tarama çalışmalarını aralıksız sürdürdüğü” yönündeki açıklaması, aslında sistemdeki boşluğu da gözler önüne serdi. Vergilendirme, ancak tespit edilen işlemler üzerinden yapılabiliyor ve bu da birçok bireysel yatırımcının kazançlarının kayıt dışında kalmasına neden oluyor. Özellikle 2023 ve 2024 yıllarında yüksek miktarda döviz alım-satımı yapan bireylerden ne kadar vergi toplandığı sorusu hâlâ yanıt bulmuş değil. Bu konunun gündeme taşınması, özellikle küçük yatırımcı ve emeklilerin “haksız yere tartışmaya dahil edilmesi” eleştirilerini de beraberinde getirdi. Bakanlığın açıklamaları, asıl hedefin büyük döviz spekülasyonları yapan bireyler olması gerektiğini vurgulayan uzmanlar tarafından yetersiz bulundu.
Kambiyo Vergisi Nedir ve Nasıl Uygulanıyor?
Türkiye’de 1990’lı yıllardan bu yana uygulanan kambiyo vergisi, döviz alım-satım işlemlerinden alınan küçük oranlı bir işlem vergisi olarak biliniyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı üzere bu oran hâlihazırda binde 2 seviyesinde. Ancak söz konusu oran, döviz üzerinden büyük kazanç sağlayan yatırımcılar için caydırıcı olmaktan uzak. Ekonomistler, kambiyo vergisinin temel amacının devlet gelirlerini artırmak ve döviz piyasasındaki spekülatif hareketleri sınırlamak olduğunu ifade ediyor. Oranların düşük tutulması ise bu hedeflerin tam anlamıyla gerçekleşmesini engelliyor.
Yeni Düzenleme Gündeme Gelebilir mi?
Ekonomi çevrelerinde, kambiyo vergisinin oranlarının yeniden gözden geçirilebileceği ya da bireysel yatırımcıların ticari kazanç kapsamında daha net bir şekilde vergilendirilmesini sağlayacak yeni bir yasal düzenleme yapılabileceği konuşuluyor. Özellikle döviz piyasalarında yaşanan dalgalanmalar ve artan bireysel işlemler, bu konuyu hükümetin öncelikli gündem maddelerinden biri haline getirmiş durumda. Uzmanlara göre, küçük yatırımcıyı kapsam dışı bırakan ama yüksek tutarlı döviz ticareti yapan bireyleri doğrudan hedef alan bir vergi sistemi, piyasalarda adalet algısını güçlendirebilir.
