Evde Çalışanlar Artık Sigorta Kapsamında
Türkiye’de milyonlarca hanede temizlik, çocuk bakımı, hasta ve yaşlı bakımı ile bahçe işleri için çalışan kişiler artık resmi olarak işçi statüsünde kabul ediliyor. Bu değişiklikle birlikte ev sahipleri de işveren konumuna geçmiş oluyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) yürürlüğe koyduğu düzenleme, ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı olmasını zorunlu hale getirdi. Sigortasız işçi çalıştırmanın cezası ise aylık 26 bin liradan başlıyor. Bu durum, hem çalışanların sosyal güvenlik haklarına kavuşmasını hem de kayıt dışı istihdamın önüne geçilmesini amaçlıyor.
Kimler Ev Hizmetlisi Sayılıyor?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Ek-9. maddesi, ev hizmetlerinde çalışanları doğrudan güvence altına aldı. Buna göre haftada bir gün temizlik için gelen gündelikçilerden, sürekli olarak çocuk ya da yaşlı bakanlara kadar geniş bir kesim bu kapsama giriyor. Çalışanların sigorta yükümlülüğü ise çalışma sürelerine göre farklılık gösteriyor. Ayda 10 günden az çalışanlar için iş kazası ve meslek hastalığı sigortası zorunlu tutulurken, 10 günden fazla çalışanlar ise tıpkı SSK’lı işçiler gibi emeklilik dahil tüm sosyal güvenlik haklarından yararlanıyor.
10 Günden Az Çalışanların Sigortalanması
Ayda 10 günden az süreyle çalışan ev hizmetlileri için sigorta primleri daha sınırlı tutuluyor. Bu kapsamda yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yatırılıyor. Örneğin, 2025 yılı için brüt asgari ücret üzerinden hesaplanan günlük prim oranı yüzde 2 olarak belirlendi. Bu da günlük 17,34 TL prim anlamına geliyor. Haftada bir gün temizlik için gelen bir çalışanın aylık sigorta primi yaklaşık 69 TL oluyor. Bu ödemeler sayesinde çalışan, olası bir kaza veya meslek hastalığı durumunda iş göremezlik ödeneği alma hakkına sahip oluyor.
10 Günden Fazla Çalışanların Durumu
Evde düzenli çalışan, yani haftada birkaç gün ya da tam zamanlı hizmet veren kişiler için daha kapsamlı bir sigorta sistemi geçerli. Bu çalışanlar, emeklilik hakkı dahil olmak üzere tüm sosyal güvenlik avantajlarından yararlanıyor. 2025 yılı için günlük prim oranı yüzde 32,5 olarak belirlendi ve günlük prim tutarı 281,73 TL’ye denk geliyor. Örneğin, ayda 15 gün çalışan bir kişinin sigorta primi 4.200 TL’nin üzerinde oluyor. Bu primler sayesinde çalışanlar emeklilik günlerini biriktiriyor, sağlık hizmetlerinden faydalanıyor ve uzun vadede emeklilik hakkı kazanıyor.
Sigortasız Çalıştırmanın Cezaları Ağır
Ev sahiplerinin en çok dikkat etmesi gereken noktalardan biri de sigortasız işçi çalıştırmanın cezaları. Kayıt dışı olarak çalıştırılan her bir ev hizmetlisi için aylık ceza tutarı brüt asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. 2025 yılı için bu miktar 26.005 TL. Dolayısıyla sigortasız bir çalışanın altı ay boyunca evde görev yapması halinde, işveren konumundaki ev sahibi 156 bin TL’den fazla ceza ödemek zorunda kalıyor. Bu nedenle SGK, ev sahiplerine “bir gün dahi çalışsa sigortasız bırakmayın” uyarısında bulunuyor.
Birden Fazla Evde Çalışanların Sigortası
Ev hizmetlerinde görev yapan kişilerin büyük bölümü birden fazla evde çalışıyor. Bu durumda her ev sahibi, çalışanı için kendi payına düşen primleri ödemekle yükümlü oluyor. Böylelikle çalışan farklı evlerden yatırılan primleri birleştirerek sigorta gün sayısını tamamlayabiliyor. SGK uzmanları, e-Devlet sistemi üzerinden yapılabilen işlemlerin oldukça kolay olduğunu ve vatandaşların bu konuda bilinçli davranmaları gerektiğini hatırlatıyor.
Emeklilik ve Sosyal Haklar
Ev hizmetlerinde çalışanların uzun vadeli hakları da yeni düzenleme ile güvence altına alınmış durumda. 10 günden az çalışanlar, isteğe bağlı sigorta yatırarak emeklilik prim günlerini tamamlayabiliyor. 10 günden fazla çalışanlar ise eksik günlerini kendi ödemeleriyle 30 güne tamamlayabiliyor. Böylece emeklilik hakkı elde edebiliyorlar. Bunun yanı sıra bu çalışanların yıllık ücretli izin ve haftalık tatil hakları da bulunuyor. Ancak Borçlar Kanunu’na tabi oldukları için kıdem tazminatı hakları yok. İşten çıkarılmaları halinde ihbar süresine ilişkin haklarını kullanabiliyorlar.
Ev Sahipleri İçin Kolaylaştırılmış İşlemler
SGK, ev sahiplerinin işlemleri kolaylıkla yapabilmesi için e-Devlet üzerinden özel menüler oluşturdu. 10 günden fazla çalışanlar için “Ev Hizmetlerinde Çalıştıran İşveren Kayıt” bölümünden giriş yapılarak işlemler yapılabiliyor. Çalışan bilgileri sisteme girildiğinde prim tutarı otomatik hesaplanıyor. 10 günden az çalışanlar için ise “Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Çalışan Sigortalı Bildirimi” menüsü üzerinden işlem yapılabiliyor. Bu sayede bankadan yatırılan küçük primlerle bile çalışanların sigorta kapsamına girmesi sağlanıyor.